بیکاری؛ همچنان معضل شماره یک کشور/ تکیه بر تولید، نسخه ای برای رفع بیکاری

کارگرآنلاین: حسن روحانی سال گذشته مطرح کرد که توانسته طی ۳ سال گذشته حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار شغل در کشور ایجاد کند اما این آمار در شرایطی از سوی رییس جمهور اعلام می شود که به گفته کارشناسان حدود ۶۰۰ هزار نفر در ۷۰۰ روز گذشته بیکار شده اند.
در همین ارتباط با دکتر عبدالمالکی استاد وعضو هیئت علمی و دانشگاه امام صادق (ع( به گفتگو شستیم.

*دولت یازدهم وعده های گسترده ای را در رابطه با مهار بحران بیکاری مطرح کرد و قرار بود حتی تا پایان سال 93، حدود500 هزار شغل جدید در کشور ایجاد شود اما این اتفاق نیفتاد، ارزیابی شما از وضعیت اشتغال و بیکاری در دولت فعلی چیست و آیا به اعتقاد شما وعده این دولت در رابطه با رفع معضل بیکاری محقق شده است؟
ببینید طبق آمارها فرصت های شغلی در کشور ایجاد شده اما واقعیت امر این است که مسئله بیکاری همچنان معضل شماره یک کشور است و این موضوع به چند عامل بازمی گردد، یکی اینکه حجم ورودی های بازار کار از حجم خروجی ها بیشتر بوده و این خودش یک مسئله مهم است. دوم اینکه آن دسته از افرادی که این شانس را پیدا می کنند در حرفه ای شاغل شوند، دارای شغل های پاره وقت، موقتی و ناپایدار هستند.
اما در حقیقت آنچه که مسئولان دولت یازدهم باید انجام می دادند تا مهار بحران بیکاری اتفاق بیفتد به موضوع عدم محور قرار گرفتن تولید ملی و در نهایت مسئله اشتغالزایی بازمی گردد.

*به  طور کلی چرا آمارهایی که در رابطه با بیکاری ارائه می شود با آنچه در جامعه ما می بینیم، تفاوت دارد، آیا می توان گفت این آمارها غیرواقعی و ساختگی است؟
ببینید ما چنین اجازه ای نداریم که آمارهای رسمی کشور را زیرسوال ببریم، ضمن اینکه این کار درست نیست اما مسئله اینجاست که این آمارها به صورت یک سویه و تک بعدی ارائه می شود یعنی در رابطه با تعداد کسانی که شغل پیدا کرده اند، آمار ارائه می دهیم اما از آن سو به تعداد کسانی که بیکار شده اند، اشاره ای نمی شود. از سوی دیگر باید به این مسئله هم اشاره کرد که تعداد شاغلان موقت و اشتغال ناقص افزایش پیدا کرده و بخش قابل توجهی از شاغلان به صورت موقت سرکار هستند در صورتی که برای نیروی کار در کشور هیچ اطمینان نسبی وجود ندارد.
افزایش اشتغال موقت، مسئله خوشایندی نیست، در حقیقت وقتی رکود عمیق تر می شود یعنی بیکاری هم افزایش پیدا کرده است.

*به اعتقاد شما چرا هر سال نسبت به سال گذشته وضعیت بحران بیکاری نگران کننده تر می شود، این مسئله از کجا ناشی می شود؟
علت افزایش بحران بیکاری در دولت یازدهم به مسئله امیدواری بیش از حد به مسئله برجام بازمی گردد، این دولت حل تمامی چالش ها  و مشکلات به ویژه مسئله بیکاری را در گرو به ثمر رسیدن برجام و گشایش اقتصادی عنوان کرد، اما در عمل دیدیم که برجام هم نتوانست گره کور بیکاری را باز کند. شاید اگر این دولت به جای تمرکز بیش از حد بر مسئله سیاست خارجی و مذاکرات قدری به موضوع ظرفیت های داخلی و تولید می اندیشید، امروز وضعیت اشتغال و بیکاری تا به این حد نگران کننده نبود.

*چه نسخه ای برای رفع این بحران می توان ارائه داد؟
همان طور که پیش از این اشاره کردم ما هیچ راهی نداریم جز اینکه بر توان و ظرفیت داخلی تکیه کرده و به تولیدکننده داخلی بها دهیم. در غیر این صورت محکوم به شکست خواهیم بود. در این ارتباط باید بر مسئله اقتصاد مقاومتی بیش از بیش توجه داشته باشیم، این نسخه ای است که می توان در این زمینه ارائه داد، البته این نسخه اگر به مصرف برسد، نتایج و دستاوردهای بی شماری برای کشور دارد و معضل بیکاری را تا حدود زیادی حل می کند. اما مسئله اینجاست که دولت فعلی به دنبال حل مشکلات از طریق گسترش و تعمیق روابط خارجی است و آن قدر در این موضوع غرق شده که نسبت به ظرفیت های داخلی بی توجه است، اگرچه این دولت خود را پیرو سیاست های اقتصاد مقاومتی قلمداد می کند اما در باطن و در عمل شاهد توجه دولت به این مقوله محوری و کلیدی نیستیم.
در این سه سال عنایت بیش از بیش دولتمردان به موضوع سیاست خارجی و روابط با کشورهای غربی به ضرر اشتغال تمام شده و تولید به معنای واقعی کلمه از پا درآمده است. اگر این رویه تغییر کند شاهد تحقق اشتغال های پایدار و به طورکلی اشتغالزایی در سطح کلان خواهیم بود.

عدم پرداخت مطالبات نیروی کار
به عینه مشاهده کردیم که در این 3 سال سفارش فعالیت های پیمانکاری به تولیدکنندگان خارجی  و عدم پرداخت مطالبات نیروهای کار داخلی باعث شد بخش زیادی از نیروی کار از کار، بیکار شوند. از این موارد زیاد دیده و شنیده ایم و این ها بزرگترین دغدغه مردمی است که به رییس جمهور رای داده اند و حالا به دنبال تحقق این مسائل هستند.
رقم بیکاری در حالی در این دولت افزایش می یابد که اغلب واحدهای تولیدی به خاطر دست و پنجه نرم کردن با مشکل کمبود نقدینگی با ۳۰ درصد ظرفیت خود فعال هستند و این امر تعدیل نیرو و بیکاری را در سطح جامعه به دنبال داشته است.
اگر بخواهیم دقیق تر به وضعیت شغل و بیکاری کشور نگاه کنیم باید بگوییم، وضعیت وخیم رکود اقتصادی، منجر به کاهش قدرت خرید مردم شده و همین امر تعطیلی بسیاری از مشاغل را به دنبال داشته است.

*فکر می کنید که چرا که این دولت در حوزه مهار بحران بیکاری موفق عمل نکرد؟
حقیقت امر این است که این دولت هیچ برنامه مدون و سیاستگذاری را در این بخش انجام نداد به همین علت اتفاق شگرف و خوبی در این حوزه روی نداد. این علت در کنار همان مسئله توجه بیش از حد به حوزه سیاست خارجی مزد بر علت شد تا بحران بیکاری در این دولت مهار نشود. در کنار تمام مسائلی که ذکر شد باید به این مسئله هم اشاره کرد که دولت یازدهم در شورای عالی اشتغال کمترین جلسات را برگزار کرد و هیچ مصوبه ای هم از دل همان چند جلسه ای که برگزار شد، بیرون نیامد. پر واضح است که همه این مسائل در کنارهم بر دامنه بحران بیکاری افزوده و به یک چالش جدی تبدیل شده است.